Оқиға

Қазақ зергерлік өнерінің тарихи тамыры тереңде, дәстүрлі тұрмыс-тіршілігімен тығыз байланысты. Олар табиғаттың байлығы мен сұлулығын, сондай-ақ осы елді мекендейтін этностардың алуан түрлілігін көрсетеді. Қазақтар халық ретінде ежелден салт-дәстүрді ұстанып, өз ұлтын мақтан тұтқан, бұл олардың зергерлік бұйымдарынан көрінеді.

Техникалар

Қазақтың зергерлік бұйымдары да бірегей техникасы мен материалдарымен танымал. Мысалы, қазақ шеберлері зергерлік бұйымдар жасау үшін тері, жібек, киізді жиі пайдаланады. Бұл оларға ерекше көрік беріп, басқа ұлттық нақыштардан ерекшелендіреді.

Қазіргі заманғы зергерлік бұйымдар

Қазіргі қазақ зергерлік бұйымдары дәстүр мен заманауи үрдістерді біріктіреді. Көптеген қазақстандық дизайнерлер ұлттық мұрадан үлгі алып, қазақ мәдениетінің рухын сақтайтын заманауи зергерлік бұйымдарды жасайды. Олар дәстүрлі ою-өрнектерді, рәміздер мен әдістерді пайдаланады, бірақ оларды заманауи формалар мен материалдарда бейнелейді.

Қазақтың қазіргі зергерлік бұйымдары да өзінің ұлты мен қазақ мәдениетіне деген адалдығын алға тартқысы келетін жастар арасында танымал болуда. Жас дизайнерлер дәстүрлі элементтерді пайдалана отырып, зергерлік бұйымдарды жасайды, бірақ оларға заманауи екпін мен стильдеу қосады.

Зергерлік бұйымдардың түрлері

Қазақстан мәдениетінде алқа, сырға, кулон, түрлі жүзік, білезік сияқты зергерлік бұйымдардың бірнеше түрі бар.

1. Қазақтың дәстүрлі сырғалары сан алуан:

— Ай сырға – ай пішіндес сырғалар.
— Тұмарша сырға – үшбұрыш пішінді тұмар сырға.
— Салпыншақты сырға – сырғалар.
— Сырға ешкі — мақтаға ұқсайтын кулондары бар сырғалар.
— Сырға қаралар – қара сырға.
– Ықты сырға – иыққа жететін сырға.
— Қоңырау сырғасы – қоңырау түріндегі сырғалар.
— Күмбезді сырға – күмбезді сырға.
— Сояу сырға – қырлы сырға.

2. Қазақтың басқа да елеулі ою-өрнектері – тұмарша, омрауыш, өңіржиек сияқты төс оюлары. Оларды дәстүрлі түрде қыздар мен жас әйелдер киетін және бұл кулондардың негізгі мақсаты — иесін зұлым көзден, зұлым рухтардан және аурулардан қорғау.

3. Дәстүрлі киімдерде білезіктер маңызды рөл атқарды. Олар тек безендіру ғана емес, сонымен қатар әйелдің әлеуметтік жағдайын, оның әл-ауқатын және белгілі бір текке жататынын анықтауға мүмкіндік берді. Сонымен қатар мәдениетте сақинаның ерекше түрлері болған. Мысалы, «ұдағы жүзік» — екі жанның бірлігін білдіретін қос саусақты жүзік. Бұл келіннің енесінің мейіріміне, жылы лебізіне ризашылығының белгісі ретінде тартуы еді. «Ұстұмсық» жүзігі қалыңдықтың үйлену тойы алдында тағып, кейін туған ауылына өткізетін жүзігі болатын. Бұл күйеу жігіттің отбасында оны жақсы қабылдағанының дәлелі болды. сиқырдан жасалған сақина-тұмар «жүзік» болды.

4. Қазақтың дәстүрлі зергерлік бұйымдарының тағы бір түрі – сақиналар. Олар ұлттық киімнің ажырамас бөлігі болды және құю немесе бедерлеу арқылы жасалған.

Сақиналардың бірнеше негізгі түрлері бар:

— Құдағи жүзік (немесе сәуегей жүзігі) екі жанның байланысын білдіретіндіктен, екі саусаққа қатар тағатын. Бұл келіннің туған-туыстарының дәстүрлі енесінің сыйы еді.

— Құстымсық (немесе құс тұмсығы) қалыңдықтың той алдында тағып жүрген жүзігі, үйленген соң күйеу жігіттің үйінде жақсы қарсы алудың белгісі ретінде туған ауылына ұзататын.

Қорытынды

Қазақ зергерлік бұйымдары тек әдемі заттар ғана емес, сонымен қатар Қазақстанның мәдени мұрасын сақтауға және жеткізуге көмектесетін қабілет. Олар ұлттық мақтаныш пен бірегейліктің нышаны, сондай-ақ өзін-өзі таныту және даралықты көрсету тәсілі. Қазақтың зергерлік бұйымдары – осынау ғажайып елдің рухы мен сұлулығын бейнелейтін нағыз өнер.